DS tư vấn: có nên dùng isotretinioine điều trị mụn trứng cá trên 6 tháng ?

Câu hỏi 2: Xin chào dược sĩ, mình 24 tuổi, nam, dùng isotretinoine để trị mụn, mỗi ngày 10mg. Mình đã uống được 6 tháng và bây giờ mụn đã hết hẳn. Bác sỹ tiếp tục cho mình uống thêm nhưng liệu mùa này (có nắng nhiều), mình có nên uống tiếp hay không ? Vì mình nghe nói phải dừng uống sau liệu trình 6 tháng ?

Trả lời:

Isotretionin là chất có tác dụng làm giảm tiết bã nhờn, dùng để điều trị trứng cá, trứng cá nặng, sẹo, trứng cá không đáp ứng với thuốc diệt khuẩn toàn thân, dùng ngoài hay trứng cá do vấn đề tâm lý [1], [ 2], [ 3], [ 4]. Thuốc chỉ được sử dụng khi được kê đơn, có kiểm soát và có tư vấn của bác sĩ da liễu, không được tự ý dùng thuốc [1], [ 2], [ 3].  Liệu trình điều trị thông thường là ít nhất 16 tuần [2],  cũng có tài liệu là 15-20 tuần,  có thể dừng điều trị sớm hơn nếu tổng lượng mụn giảm trên 70% [4]. Lặp lại điều trị thường không được yêu cầu [1], [ 2], [ 3], [ 4]  tuy nhiên có thể lặp lại điều trị nếu như tình trạng mụn không được cải thiện và chắc chắn rằng liệu trình thứ hai này lợi ích vượt trội hơn  nguy cơ. Giữa hai lần điều trị nên cách nhau ít nhất hai tháng để đánh giá tiển triển cũng như sự cần thiết của việc điều trị thêm [4] bởi vì hiệu quả giảm trứng cá có thể tiếp tục xảy ra sau khi dừng thuốc [3]. Do vậy việc bạn đã điều trị sáu tháng và hết mụn mà bác sĩ vẫn cho dùng tiếp một đợt điều trị nữa nên được thảo luận lại về sự cần thiết của đợt điều trị này.

 Nên chú ý các  tác dụng không mong muốn sau có thể gặp khi sử dụng thuốc: trên da như da khô, viêm da, mỏng da, ban đỏ, ngứa, mỏng biểu bì, chấn thương có thể gây bỏng rộp, khô môi đôi khi viêm môi. Trên mắt: khô mắt, viêm bờ mi và viêm kết mạc, có thể đột ngột giảm tầm nhìn vào buổi tối, ảnh hưởng tới khả năng lái xe và vận hành máy móc. Trên chuyển hóa như  tăng triglycerid, cholesterol, tăng men gan. Ngoài ra, thuốc còn có thể gây thiếu máu, khô miệng họng, đau đầu, đau khớp, thay đổi tâm trạng. Đặc biệt thuốc có nguy cơ gây dị tật thai nhi nên phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ sử dụng hết sức thận trọng [1], [ 2], [ 3], [ 4].  Ở đây bạn lo ngại việc dùng thuốc vào mùa này có nắng nhiều. Nó liên quan chính tới tác dụng không mong muốn trên da. Về vấn đề này bạn nên chú ý: tránh nhổ lông, dùng sáp chống rụng tóc vì có thể làm ảnh hưởng tới biểu bì, tránh điều trị bằng laser trong quá trình dúng thuốc và 5-6 tháng sau điều trị do có nguy cơ để lại sẹo, tránh phơi nhiễm với tia UV bao gồm cả ánh nắng mặt trời, nên sử dụng hỗ trợ che chắn, bôi kem chống nắng có SPF ít nhất bằng 15, sử dụng chất làm mềm da trước khi bắt đầu điều trị [1], [ 2], [ 3], [ 4], các thuốc bôi ngoài da làm bong tróc keratin và tróc da ko nên sử dụng [1]. Đã có những báo cáo về phản ứng da nghiêm trọng như hội chứng Steven Johnson(hoại tử hốc tự nhiên trong cơ thể)  do đó dùng thuốc mà  có dấu hiệu nghiêm trọng bất thường trên da cần dừng ngay. Ngoài ra bệnh nhân cũng cần chú ý: tránh cho máu trong quá trình điều trị và một  tháng sau điều trị, thận trọng với người có tiền sử trầm cảm, kiểm soát tất cả các bệnh nhân trầm cảm, đo chức năng gan và thông số lipid máu trước điều trị, một  tháng sau khi bắt đầu và sau mỗi ba tháng vì khi giảm liều hoặc dừng không dùng thuốc nồng độ men gan và lipid máu vẫn có thể tăng [2].

SVD5. Đỗ Thị Thanh Hiền, DS, Võ Thị Hà

Tài liệu tham khảo:

(2016), Retrieved, from https://www.medicines.org.uk/emc/medicine/15656.

2.         (2013), British National Formulary(BNF 66^th), Pharmaceutical Press, pp. 779-80.

3.         Sweetman C, S. et al (2009), Martindale 36^th, Pharmaceutical Press, pp.

4.         McEvoy K, L. et al (2011), AHFS, pp.