TÔI ĐI LÀM DƯỢC LÂM SÀNG…
27/2/2015
Gần 30 năm tuổi đời, 5 năm tuổi nghề…Tự
thấy mình vẫn là cô dược sĩ “non trẻ” trong khu rừng DLS này. Trong chừng đó thời
gian “vật vã” với công việc, nghĩ lại hóa ra mình cũng thu nhập được không ít
những kinh nghiệm cả vui lẫn buồn.
Như rất nhiều dược sĩ trẻ khác, với những
gì được học từ lúc còn ở giảng đường, được nghe nói về lĩnh vực DLS, được nghe
các anh chị đi trước chia sẻ, mình cũng rất hăm hở khi nghe nói sẽ được làm
công việc này. Thế nhưng thực tế không bao giờ là dễ dàng…
Sau bao ngày chăm chỉ làm “file đính
kèm” mỗi lần có anh chị dược sĩ nào đó trong khoa đi hội chẩn, mình vô cùng háo
hức khi được giao tự giải quyết một case. Đó là một bệnh nhân nữ mang thai
tháng thứ 5, được chẩn đoán là viêm phúc mạc khu trú do ruột thừa vỡ mủ. Đã có
kết quả kháng sinh đồ, vì là phụ nữ có thai nên mời thêm DLS phối hợp lựa chọn
kháng sinh. Sau một hồi mướt mồ hôi tham khảo ý kiến, kiểm tra phân loại thuốc
thai kì này nọ, mình đã quyết định sẽ đề xuất dùng ceftazidime cho bệnh nhân
này. Sau 2 ngày, tình trạng nhiễm trùng của bệnh nhân vẫn không cải thiện, khoa
phòng báo lại và trưởng khoa đã phải điều một chị dược sĩ khác có kinh nghiệm
lên điều chỉnh thuốc và tình trạng bệnh đã cải thiện. Bệnh nhân mang thai tháng
thứ 5, thêm vào đó viêm phúc mạc là một tình trạng nhiễm trùng nặng nếu không được
kiểm soát bằng kháng sinh phù hợp. Đó thực sự là một ám ảnh,một bài học mình
không bao giờ quên được, nó khiến mình
trở nên cẩn thận hơn mỗi khi được mời hội chẩn DLS về sau này. Đó cũng chính là
bài học thôi thúc khiến mình luôn tìm đọc thật kỹ những thông tin về bệnh lý và
phác đồ điều trị mỗi khi gặp một trường hợp bệnh mới gặp lần đầu. Thậm chí có
những trường hợp, mình phải xin phép về kiểm tra lại thông tin thật cụ thể, chắc
chắn rồi mới lên tiếp tục hội chẩn.
Có buồn, rồi cũng có vui, mình nhớ một lần
được mời hội chẩn để lựa chọn kháng sinh cho một bệnh nhân nhi, chẩn đoán viêm
màng não nhưng có ghi nhận dị ứng thuốc với vancomycin và ceftriaxon ở tuyến điều
trị trước đó. Với phác đồ điều trị viêm màng não ở bệnh nhân này, việc lựa chọn
kháng sinh thay thế gần như rất khó. Khi khai thác tiền sử với bệnh nhân, điều
mâu thuẫn là mặc dù đã được ngưng kháng sinh đó vài ngày nhưng hiện tại tình trạng
dị ứng vẫn tiến triển và hình thái ban dị ứng lại không phù hợp với dạng mình
thường gặp khi dị ứng với 2 kháng sinh trên, người nhà cũng nói là hai ngày này
không dùng thêm thuốc gì. Với nghi ngờ, mình quyết định hỏi kỹ lại người nhà một
lần nữa, sau một vài gợi ý, phân tích rõ tình trạng hiện tại, cuối cùng thì mẹ
bệnh nhân cũng thừa nhận là đang uống một loại thuốc được kê từ trước đó, nhưng sợ không dám nói. Loại thuốc
này có hình thái dị ứng khá phù hợp với thực tế, để xác nhận lại, mình đã tìm
cách liên lạc với bác sĩ điều trị ở tuyến trước đó và được thông báo là thời điểm
dị ứng cũng có sử dụng thuốc này và hình thái dị ứng tương tự như mình miêu tả.
Với những ghi nhận như vậy, mình mạnh dạn đề xuất với bác sĩ tiếp tục sử dụng
hai loại kháng sinh trên, và kết quả là không ghi nhận thấy dị ứng trong quá
trình điều trị.
Rồi cả trong khi giao tiếp, trao đổi với
bác sĩ trong những ngày đầu làm việc khi được mời hội chẩn cũng không phải tất
cả đều thuận lợi: có người thì bảo chỉ cần em kí vào biên bản hội chẩn cho đủ
thủ tục là được, chứ em thì biết gì về lâm sàng mà ý kiến; có người thì bảo giờ
hỏi em một câu, nếu trả lời đúng thì tiếp tục hội chẩn, không thì mời người
khác; có lúc còn bị gọi báo với trưởng khoa khi mình không khéo léo, cẩn thận
trong giao tiếp khiến bác sĩ tự ái…
Đã có những thời điểm rơi vào tình trạng
mất phương hướng về vai trò, vị trí của dược sĩ lâm sàng ở đâu trong công tác
điều trị và chăm sóc bệnh nhân khi mà ý kiến của mình bị gạt đi liên tục, khi
có những cuộc hội chẩn cảm thấy mình là “người thừa” vì chẳng đóng góp được ý
kiến gì trong đó.
May mắn vào lúc đó, mình đã được tham
gia một buổi đào tạo về DLS của Giáo sư, Dược sĩ Hoàng Thị Kim Huyền, là một
trong những cây cổ thụ của DLS Việt Nam. Chỉ là một ngày học ngắn ngủi,
từ những vấn đề liên quan đến những loại thuốc thông thường, cô đã giúp mình hiểu
rõ được vai trò vị trí của một dược sĩ DLS, hiểu được cách tiếp cận DLS như thế
nào cho đúng.
Sau 5 năm làm việc, dù con đường trở
thành một dược sĩ DLS thực thụ vẫn còn đang rất xa, nhưng cũng đã có được những
bài học bổ ích cho những ngày tháng đầu tiên này.
Theo mình, điều đầu tiên quan trọng nhất
khi làm công việc này chính là xác định rõ vai trò, vị trí của dược sĩ DLS là một tư vấn viên trong các vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc, nghĩa là nhiệm vụ của
bạn là đề xuất ý kiến và thuyết phục, còn quyền quyết định nằm ở bác sĩ điều trị.
Điều này sẽ khiến bạn đỡ thất vọng khi không thống nhất được ý kiến với bác sĩ
điều trị hoặc từ đó cách tiếp cận sẽ mềm mỏng hơn, tránh gây cảm giác “lấn
sân”, gây cảm giác không thoải mái với bác sĩ điều trị.
Thứ 2 là cách giao tiếp, trao đổi với
bác sĩ và các nhân viên y tế khác trong quá trình làm việc. Trước hết hãy lắng
nghe xem bác sĩ mời DLS hội chẩn với mục đích gì: lựa chọn thuốc, điều chỉnh liều,
tìm thuốc thay thế khi bị dị ứng, hay chỉ đơn giản là kí vào biên bản hội chẩn…
Khi đã xác định xong, tập trung giải quyết vấn đề theo yêu cầu, ngoài ra nếu có
bất kì đề xuất nào khác, thì nên gợi ý ở dạng câu hỏi để xem mức độ quan tâm của
người khác đối với vấn đề mình đề xuất.
Thứ 3 chính là phải mạnh dạn trao đổi,
chia sẻ thông tin trong quá trình làm việc. Khi có bất kì một trường hợp nào
còn vướng mắc, hãy chia sẻ ngay với các dược sĩ khác để xem ý kiến của họ trong
trường hợp này. Khi có cơ hội hãy nói
chuyện với các bác sĩ điều trị, với các chị điều dưỡng, hay cả những lĩnh vực
khác như vi sinh, hóa sinh, huyết học…bạn sẽ thu hoạch được những thông tin bất
ngờ.
Thứ 4 chính là nguồn tài liệu tham khảo.
Có hai loại: một loại chi tiết đầy đủ nhưng cồng kềnh, không phải lúc nào cũng
mang theo bên cạnh; một loại nhỏ gọn, tiện dụng nhưng thông tin lại khá ngắn gọn.
Những tài liệu có tính tin cậy cao, uy tín, cập nhật thường đều đòi hỏi phải trả
một chi phí khá lớn. Để có được những tài liệu này với thu nhập vô cùng “hạn chế”
như mình thì cách duy nhất là mạnh dạn “xin xỏ”. Nghe chỗ nào có sách hay, có
tài liệu tốt là mình xin ngay, bất kể là ai. Một kinh nghiệm nho nhỏ nữa là để
hạn chế tối thiểu tình trạng “đứng hình” khi đi hội chẩn do gặp phải vấn đề
mình chưa biết hoặc chưa có kinh nghiệm thì hành trang của một dược sĩ DLS nhất
thiết phải có là: một điện thoại smartphone có đăng ký kết nối và cài đặt một số
phần mềm miễn phí như: medscape… và nếu có điều kiện thì xin xỏ thêm được những
quyển dạng bỏ túi, tra cứu nhanh như "The Sanford Guide to Antimicrobial
Therapy"…
Kinh nghiệm thứ 5: Ở Việt nam hầu hết các
DS đều hoạt động DLS kiêm nhiệm, nên không phải lúc nào cũng có mặt ở khoa lâm
sàng. Nếu có điều kiện, hãy xem lại những bệnh nhân mà mình đã được mời hội chẩn
vài ngày sau đó. Điều này sẽ giúp mình đánh giá được hiệu quả của tư vấn mình
đưa ra trước đó. Có nhiều khi cùng một tình trạng bệnh nhưng đáp ứng điều trị ở
người này mà lại không hiệu quả với người khác. Thêm vào đó, việc mình theo dõi
bệnh cũng khiến cho bác sĩ có cái nhìn thiện cảm hơn và hợp tác với mình tốt
hơn.
Và cuối cùng, dù trang bị đầy đủ tâm lý
và kiến thức thế nào thì cũng sẽ có lúc thất bại hoặc hiệu quả công việc không
đánh giá được một cách rõ ràng sẽ làm bạn nản lòng, vậy thì phương thuốc cuối
cùng chính là sự kiên trì và nổ lực không ngừng. Mình vẫn còn nhớ một bác sĩ đã
từng nói, hàng tháng đều chờ xem "Tập san thông tin thuốc" của tổ
DLS, không phải vì mong chờ nội dung trong đó, mà là vì tò mò muốn xem thử tại
sao hàng loạt tập san khác ra vài số rồi thôi còn cái tập san này nó tồn tại
lâu đến thế. Mình luôn tâm niệm "Hạnh phúc là con đường đi đến chứ không
phải là đích đến" nên luôn tự nhủ nổ lực hàng ngày, tiếp tục cố gắng và
tin tưởng vào một tương lai khởi sắc hơn của DLS.
DS. Nguyễn Thị Quỳnh Trang, BV Đa Khoa
Đà Nẵng
Bài sẽ được đăng trong Tập san "Nhịp cầu Dược lâm sàng" số 2 tới.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire